NSM - De Arend
Info over de locomotief:

De Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (afgekort HIJSM, na 1860 HSM) was de eerste spoorwegmaatschappij in Nederland. Voor de exploitatie van hun nieuwe spoorlijn tussen Amsterdam en Haarlem wilden ze stoomlocomotieven kopen bij Robert Stephenson and Company. Dit Engelse bedrijf won in oktober 1829 de Rainhill Trials. Deze wedstrijd werd uitgeroepen om te kijken of treinen dienst zouden kunnen doen op de Liverpool and Manchester Railway (L&MR). De Rocket van Robert Stephenson was de enige locomotief die het einde van de race haalde. De Liverpool and Manchester Railway werd de eerste spoorlijn ter wereld waar alleen stoomlocomotieven dienst op deden. Voorheen werden naast locomotieven ook paarden gebruikt. Door de winst werd Robert Stephenson and Company razend populair om stoomlocomotieven van aan te schaffen. Door de lange rij van orders konden locomotieven voor de HIJSM niet eerder dan 1840 geleverd worden en week de HIJSM uit naar een andere fabrikant. Bij R.B. Longridge & Co. in Bedlington werden 4 stoomlocomotieven besteld van het ‘Patentee’-type van Stephenson. Er werden 2 verschillende types besteld die onderling van elkaar verschilden.

De eerste stoomlocomotief die in Nederland arriveerde, kwam in juni 1839 aan in onderdelen. In Haarlem werd ‘Snelheid’ op het spoor in elkaar gezet. Dit was toentertijd gebruikelijk. Locomotieven werden in Engeland gebouwd en vervolgens uit elkaar gehaald om verscheept te worden. In augustus maakte de loc zijn eerste meters op Nederlandse bodem tijdens een proefrit. De locomotief kreeg zijn naam door een snelheid van ruim 46 km/u te halen. De trein legde met 3 rijtuigen het traject af in 29 minuten. Later haalde de locomotief zelfs een snelheid van 80 km/u. Een maand later arriveerde de tweede locomotief, de Arend, in Nederland. Op 20 september 1839 werd de spoorlijn tussen Amsterdam en Haarlem feestelijk geopend. De eerste trein, getrokken door de locomotieven Arend en Snelheid, reed met een snelheid van 38 kilometer per uur. De trein werd gereden door de Engelse machinist John Middlemiss. De trein bestond uit 9 rijtuigen gevuld met autoriteiten. Later werden de andere tweede stoomlocomotieven, Leeuw en Hoop, ook geleverd. De spoorlijn Amsterdam - Haarlem werd gebouwd met een spoorbreedte van 1945 mm. In veel meer Europese landen werd de Engelse maat van 1435 mm gebruikt. Later paste ook Nederland de spoorbreedte aan naar 1435 mm.

In het begin waren treinen niet voorzien van een remsysteem waarmee de gehele trein geremd kon worden. De locomotief kon alleen zijn eigen remmen bedienen. Aangezien dit niet genoeg remkracht was voor een hele trein, waren er verdeeld over de treinen een of meerdere voertuigen aanwezig die wel voorzien waren van remmen en remhuisjes. In de huisjes zaten remmers die hun rijtuig of wagon konden laten remmen. De eerste vier locomotieven werden door de HIJSM gesloopt. Hoop, Leeuw en Snelheid werden in 1856 gesloopt en de Arend volgde een jaar later. De Arend heeft 18 jaar dienst gedaan. De originele vier locomotieven bestonden uit 2 types die onderling verschilden. De Arend en Leeuw waren gelijk aan elkaar en de Snelheid en Hoop waren aan elkaar gelijk. Van de locomotief Leeuw zijn de originele tekeningen bewaard gebleven. Aan de hand van deze tekeningen kon de tweede stoomlocomotief ooit in Nederland, de Arend, nagebouwd worden. In 1938 bouwde de Centrale Werkplaats Zwolle in opdracht van NS de replica van de originele Arend. Ook werden de rijtuigen HIJSM 4 'Diligence', HIJSM 8 'Char á Bancs' en HIJSM 10 'Waggon' nagebouwd. De rijvaardige replica's werden gebouwd ter ere van het 100 jarig bestaan van de spoorwegen in Nederland. In 1953 werd de Arend opgenomen in de collectie van het pas geopende Spoorwegmuseum in Utrecht.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tijdens het rangeren namen we ook even een kijkje bij de herstelwerkzaamheden aan de Arend na haar ontsporing.
Medewerkers van de Stoomtram Hoorn-Medemblik waren naar Utrecht gekomen om te helpen. 13 januari 2025.
© TreinenInNederland.nl
   
 
De Arend staat met de HIJSM 8 'Char á Bancs' en de HIJSM 10 'Waggon' in Wereld 1 in het Spoorwegmuseum.
22 december 2024. © TreinenInNederland.nl
 
De Arend staat met de HIJSM 8 'Char á Bancs' en de HIJSM 10 'Waggon' in Wereld 1 in het Spoorwegmuseum.
29 november 2024. © TreinenInNederland.nl
 
De Arend staat naast de replica van station d'Eenhonderd Roe. Vanaf dit station vertrok in 1839 de eerste stoomtrein
van Nederland.
29 november 2024. © TreinenInNederland.nl
 
Een zij-aanzicht van De Arend. 29 november 2024. © TreinenInNederland.nl
 
Op zaterdag 20 juli 2024 is de replica van De Arend op het buitenterrein van het Spoorwegmuseum ontspoord. De locomotief reed op dat moment achteruit toen het ter hoogte van het begin van het perron mis ging. Door een onbekende oorzaak ontspoorde 2 van de 3 assen van de stoomlocomotief. De tender die voorop reed ontspoorde niet. Omdat de ontsporing met lage snelheid gebeurde raakte er niemand gewond. Op maandag 22 juli kwam een hersporingsploeg van de Incidentenbestrijding van ProRail naar het museum om de stoomloc weer op de rails te zetten. Het team maakte gebruik van een hersporing systeem set om de locomotief op te vijzelen en zijdelings te verplaatsen. © TreinenInNederland.nl
 
 
 
 
 
 
 
De buffers van de tender van De Arend. 22 juli 2024. © TreinenInNederland.nl
 
De Arend op het buitenterrein van het Spoorwegmuseum. 16 mei 2022. © TreinenInNederland.nl
 
Een aantal detail-opnames van de Arend. 16 mei 2022. © TreinenInNederland.nl
 
 
 
De Arend in Wereld 1 van het Spoorwegmuseum. 20 september 2021. © TreinenInNederland.nl
 
 
 
 
De fabrieksplaat van de replica van de Arend uit 1938. 20 september 2021. © TreinenInNederland.nl
 
 
Stoomloc "De Arend" is maandagmorgen 20 september 2021 vanuit het Spoorwegmuseum in Utrecht op transport gegaan naar de werkplaats
van de Stoomtram Hoorn Medemblik (SHM). De locomotief gaat daar heen voor groot onderhoud en een keuring. © TreinenInNederland.nl
 
 
De buizen van de Arend. 20 september 2021. © TreinenInNederland.nl
 
 
De Arend staat te wachten op wat komen gaat. 20 september 2021. © TreinenInNederland.nl
 
 
Ter gelegenheid van de viering van 175 Jaar Spoor ging de Arend op transport naar Amsterdam. Dit gebeurde niet over het spoor maar over de weg. Takelbedrijf Saan takelde De Arend op een dieplader en bracht de loc naar Amsterdam. Hier werd zij voor Amsterdam Centraal neergezet alwaar zij het decoor vormde voor de toneeluitvoering over 175 Jaar Spoor. © TreinenInNederland.nl
 
 
 
Op 20 september 2014 was De Arend dé blikvanger op het stationsplein voor het Amsterdamse Centraal Station.
 
Video van het hele toneelstuk. © TreinenInNederland.nl
 
De Arend onder stoom tijdens de opening van Winterstation op 16 december 2005. © TreinenInNederland.nl
 
De Arend onder stoom tijdens de opening van Winterstation op 16 december 2005. © TreinenInNederland.nl
 
De Arend, nog in het "oude" Spoorwegmuseum. 17 april 2003 © TreinenInNederland.nl